بیش از 3000 سال است که زالو برای بهبود بیماریهای پوستی، عفونی، عصبی و بسیاری از موارد دیگر مورداستفاده میگیرد. علاوه بر این، روغن زالو و لوازم آرایشی که دارای فراوردههای زالو هستند نیز از دیگر کاربردهای زالو به شمار میآید. انواع مختلفی زالو وجود دارد که هر کدام کاربردهای خاص خودشان را دارند. ابتدا بهتر است بدانید که همه انواع زالو برای اهداف درمانی مناسب نیستند و اغلب گونههای موجود در طبیعت سمی هستند. شناختهشدهترین انواع زالو که سمی نیستند و در مراکز درمانی استفاده میشوند، زالوی طبی و آرایشی هستند. مهمترین تفاوت زالو طبی و آرایشی در ویژگی ظاهری و کاربرد آنها است.
زالو با آرواره منحصربهفردش پوست را میگزد و سپس درحالیکه دارد خون آلوده را میمکد، مواد مفیدی را به داخل بدن میزبان وارد میکند. در واقع، تمام آنچه باعث خواص درمانی زالو میشود در موادی است که در بزاقش وجود دارد. بزاق زالوهای طبی و آرایشی بیش از 120 نوع آنزیم و آمینواسید بسیار مفید دارد که هرکدام عملکرد خاصی را انجام میدهند. بااینحال، علاوه بر شباهتهایی که بین این زالوها وجود دارد، تفاوتهایی نیز دارند که شناخت تفاوت زالو طبی و آرایشی به بهرهمندی بهتر از خواص آنها کمک میکند.
مهمترین ویژگیهای زالوهای پزشکی
زالو موجودی خونخوار و هرمافرودیت (دوجنسه) است که 300 دندان را در 3 فک خود جایداده است. بنابراین، این حیوان میتواند بهراحتی در پوست میزبان نفوذ کرده و از خون آنها تغذیه کند. پزشکان طب سنتی از این قابلیت زالو در جهت درمان بیماریهای مختلف استفاده میکنند. مهمترین نکته در استفاده از زالو آن است که باید به گونه آن توجه کنید و فقط از گونههای غیرسمی و رایج برای اهداف درمانی استفاده کنید. زیستگاه اغلب زالوهایی که در مراکز درمانی مورداستفاده قرار میگیرند، آب شیرین است. این زالوها در مقایسه با سایر زالوها، رنگ روشنتری دارند و اندازه آنها نیز به نسبت کوچکتر است. باوجودآنکه تفاوت زالو طبی و آرایشی بسیار مشهود است، اما آنها ویژگیهای مشترکی نیز دارند که سبب شده تا برای کنترل و پیشگیری از بیماریها مورداستفاده قرار بگیرند.
هر دوی این زالوها از نژادهای هیرودو مدیسینالیس و هیرودو اورینتالیس هستند که آنها را برای مصارف درمانی مناسب میسازد. رنگ بدن در هر دو زالوی آرایشی و طبی اغلب مشکی، سبز زیتونی و گاهی زرد است. این زالوها در بزاق خود دارای مواد شگفتانگیزی هستند که تأثیرات گوناگونی از رقیق کردن خون گرفته تا بازسازی عروق و بافتهای آسیبدیده از خود بهجای میگذارند. از مهمترین آنزیمهایی که در بزاق زالوهای طبی و آرایشی یافت میشود، میتوان به لیپاز، استراز، آنتیالاستاز، دستابیلاز، آپیراز، اورگلاز و هیرودین اشاره کرد. با وجودداشتن این شباهتها باید درباره تفاوت زالو طبی و آرایشی نیز دانست تا بتوان استفاده بهتری از خواص آن در بیماریهای مختلف انجام داد.
تفاوت زالو طبی و آرایشی در مشخصات ظاهری
خواص زالوی طبی و آرایشی برای متخصصان تأیید شده است و به همین دلیل استفاده از این دو گونه برای درمان بیماریها رایج است. بااینحال، متخصصان باید با تفاوت زالو طبی و آرایشی نیز آشنا باشند تا بتوانند از هرکدام در جای درست خودش استفاده کنند.
اولین و مهمترین تفاوت بین زالوی پزشکی و آرایشی در اندازه آنهاست. زالوی طبی 6 تا 10 سانتیمتر طول دارد، اما زالوی آرایشی 3 تا 5 سانتیمتر است. بنابراین، اندازه این دو نوع زالو بهصورت چشمی نیز قابلتشخیص از هم است. تفاوت دیگر در وزن آنهاست. ازآنجاییکه زالوی طبی اندازه بزرگتری دارد، بنابراین، وزن بیشتری نیز خواهد داشت. زالوی طبی وزنی حدود 1 تا 3 گرم دارد. درحالیکه این عدد در زالوی آرایشی به ۰.۴ تا ۱ گرم کاهش مییابد. یکی دیگر از تفاوت زالو طبی و آرایشی در آن است که آروارههای زالوی آرایشی از طبی کوچکتر است. بنابراین، زمانی که فرد با زالوی طبی تحت درمان قرار میگیرد، زخم ناشی از گزش بسیار کوچک خواهد بود و با سرعت بیشتری بهبود مییابد.
تفاوت زالو طبی و آرایشی در کاربرد
زالو طبی و زالو آرایشی هر دو از محبوبترین زالوها در میان مردم هستند. بخش اعظم کاربرد این زالوها درمان بیماریهای مختلف است، اما هر کدام برای نوع خاصی از بیماری استفاده میشوند.
کاربرد زالو طبی
همانطور که اشاره شد یک تفاوت زالو طبی و آرایشی در اندازه آنهاست. زالو طبی بهواسطه اندازه بزرگتری که دارد میتواند برای درمان انواع امراض مورداستفاده قرار گیرد. هرکدام از انواع آنزیمهای موجود در بزاق زالو دارای نقش منحصربهفردی هستند. این بزاق به رقیقسازی خون و تجزیه لختهها کمک میکند و از این طریق گردش خون را بهبود میبخشد. بهعنوانمثال از زالو طبی میتوان برای درمان طاسی مو استفاده کرد. بهعلاوه سردردهای میگرنی و برخی از بیماریهایی که بهواسطه لختهشدن خون ایجاد میشوند بهواسطه این روش بهبود مییابند. یکی از کاربردهای جالب این نوع زالو در درمان جای بخیه است. زالو بهواسطه بزاق بینظیر خود نقش چشمگیری در بهبود جای بخیه و زخم ایفا میکند. بهعلاوه از آن برای کاهش بوی عرق نیز استفاده میشود.
از دیگر تفاوت زالو طبی و آرایشی میتوان به درمان واریس پا، پادرد و زانودرد با زالو طبی اشاره کرد. در این روش زالو ابتدا در نواحی دارای درد قرار داده میشود، سپس این حیوان بهواسطه آرواره و دندانهایی که دارد بهراحتی پوست را میگزد و خون را میمکد. بزاق زالو سبب روانشدن جریان خون میگردد. به همین علت این حیوان بهراحتی میتواند خون کثیف بدن شما را با مکش خارج کند. افزون بر این خاصیت بزاق زالو به علت خاصیت تسکیندهندهای که دارد سبب بهبود درد در این نواحی میگردد. همچنین این مزیت را دارد که فرد به هنگام مکش درد حس نکند. از این ویژگی زالو در صنایع برای تولید محصولات تسکیندهنده و ضددرد استفاده میشود.
کاربرد زالو آرایشی
زالو آرایشی نوعی زالو با ابعادی کوچکتر از زالو طبی است که حدود ۴ ماه زنده میماند. این زالو بهواسطه آن که بر روی صورت قرار میگیرد کوچکتر است و اصطلاحاً آرایشی نامیده میشود. زالو آرایشی نقش کمرنگتری در درمان بیماریهای مختلف دارد و درعینحال بهشدت در میان خانمها محبوب است. به عبارتی دیگر تفاوت زالو طبی و آرایشی آن است که زالو آرایشی بیشتر برای درمان مشکلات مربوط به پوست و صورت مورداستفاده قرار میگیرد.
این نوع زالو نقش برجستهای در ایجاد شفافیت در پوست دارد. به عبارت دیگر تحقیقات نشان داده است که گردش خون نامناسب و لخته شدن خون میتواند سبب تیرگی پوست شود. زالو بهواسطه خواص مفیدی که دارد میتواند گردش را بهبود ببخشد و لختهها را تجزیه کنید. بدین ترتیب فرد با استفاده از زالو آرایشی شفافیت و شادابی را به پوست خود برمیگرداند. این نوع زالو برای درمان مشکلات پوستی نظیر جوشهای چرکی استفاده میشود. به عبارتی درمان جوش یکی از معروفترین خواص زالو به حساب میآید و به افرادی که راهحلهای مختلف نظیر دارو، کرمهای آرایشی و بهداشتی را تجربه کردهاند ولی به نتیجه نرسیدهاند توصیه میگردد. بنابراین آشنایی با تفاوت زالو طبی و آرایشی برای بهرهمندی از خواص آنها ضروری است.
افزون بر این موارد زالو آرایشی در بزاق خود نوعی ماده به نام هیالورونیداز تولید میکند. این ماده مشابه آنتیبیوتیکها عمل میکند و میتواند برای درمان جوشهای چرکی، لک و ککومک استفاده شود.
نکات مهم در انتخاب زالو
بهواسطه آنکه زالو آرایشی روی صورت قرار میگیرد بهتر است به هنگام انتخاب زالو، نوعی را انتخاب کنید که اندازه کوچکی دارد و زخم کوچکتری بهجای میگذارد. در چنین شرایطی محل گزش با سرعت بیشتری بهبود میباید. البته در صورتی که زالو بیش از اندازه کوچک باشد به دلیل آنکه غدد آن هنوز به طور کامل فعال نشدند ممکن است اثرات درمانی نداشته باشد. بهعلاوه دقت کنید که زالو فاقد آلودگی باشد و از مراکز معتبر تهیه گردد؛ بنابراین با دانستن این نکات و تفاوت زالو طبی و آرایشی میتوانید بهترین نوع زالو را با توجه به هدف خود انتخاب کنید.